1.语言简介
爱尔兰语（Gaeilge）是印欧语系凯尔特语族海岛盖尔语支的一种语言，同支的语言有马恩语（Ghaelg/Gailck）和苏格兰盖尔语（Gàidhlig）。需要注意的是，“苏格兰语”也是一种语言，属印欧语系日耳曼语族，和苏格兰盖尔语完全不同。爱尔兰语是爱尔兰共和国（Poblacht na hÉireann)的官方语言之一，同时也是欧盟的官方语言之一。

现代爱尔兰语主要使用以拉丁字母为主的文字，另外，还有一种字体十分古雅的文字，称作“盖尔文（Gaelic script）”，这种文字源自拉丁字母，形体上略有差异。

爱尔兰语字母数量较少，字母表上包含18个字母：

a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,r,s,t,u

除了这些字母，为了表示外来语偶尔也会用到j,q,v,w,x,z，不过仅限于外来语。五个元音字母a,e,i,o,u加上符号之后变成长元音á, é, í, ó, ú。除了这种方式外也有其他字母组合表示长元音。
爱尔兰语音系复杂，为了表示其独特的发音，出现了一些其他拉丁字母书写的印欧语言中罕见的字母组合。比如：bh、fh、bhf、bp、gc等等。要是不懂发音规则一眼看去真不知道该如何发音。 

 

爱尔兰著名歌手Enya(原名：Eithne Patricia Ní Bhraonáin)

2.词首辅音音变
词首辅音音变在爱尔兰语以及其他凯尔特语中是一个十分重要的语音、语法现象，因为它不仅反映在口头语言，也反映到了正字上。音变的条件和规则非常复杂。
辅音音变主要分为弱化(Lenition)和蚀化(Eclipsis)两大类。

弱化是指所有破裂音，包括鼻辅音m，“弱化”为与之相关的持续音。列举一部分体现在正字上的变化如下：
b[b]->bh[v]
c[k]->ch[x]
d[d]->dh[ɣ]
f[f]->fh不发音
s[s]->sh[h]
t[t]->th[h]

h,l,n,r无弱化。

蚀化是指在一定条件下词首辅音或浊化或鼻化。列举一部分体现在正字上的音变如下：

b[b]->mb[m]
c[k]->gc[g]
d[d]->nd[n]
f[f]->bhf[v/w]
g[g]->ng[ŋ]

凯尔特人传统的十字架造型，上面装饰有凯尔特结(Celtic knot)

3.名词的变化
爱尔兰语名词的格变化复杂，根据语法学家的分类，总共分为五类：
a)第一变格法(an chéad díochlaonadh)：大部分是阳性名词，且名词以宽辅音(board consonant)。
b)第二变格法(an dara díochlaonadh)： 除了im, sliabh, teach之外均为阴性名词，结尾宽、窄辅音均可。
c)第三变格法(an tríú díochlaonadh)：词尾为-áil, -óir, -úir, -irt, -áint, -acht者及其他。
d)第四变格法(an ceathrú díochlaonadh)：大多为阳性名词且词尾是元音，也包括少部分辅音结尾的名词，以及带-ín指小词尾的名词。
e)第五变格法(an cuigiú díochlaonadh)：大多为阴性名词，以窄辅音结尾者(词末尾音节音为i者，如-il, -in, -inn, -ir)，也有部分词以元音结尾，还包括一些亲属名词(athair父, máthair母, bráthair兄)

各变格法的变格示例(以下的形态顺序为：主格单数-属格单数-主格复数-属格复数)

第一变格法：
bád(船)-báid-báid-bád
bard(吟游诗人)-baird-baird-bard
focal(单词)-focail-focail-focal
此类变格的特点是主格复数同属格单数，属格复数同主格单数。但也有一些名词的的主、属格的复数相同，且形式不同于主、属格。
bealach(路)-bealaigh-bealaí-bealaí
ceol(音乐)-ceoil-ceolta-ceolta 

第二变格法：
beach(蜜蜂)-beiche-beacha-beach
cluas(耳)-cluaise-cluasa-cluas
fuinneog(窗)-fuinneoige-fuinneoga-fuinneog
此类变格特点是复数主格在词干后加a，但也有一些名词加e。例如：

súil(眼睛)-súile-súile-súile-súl 

第三变格法：
saghdiúir(士兵)-saghdiúra-saghdiúrí
bláth(花)-blátha-bláthanna-bláthanna
anam(灵魂)-anama-anamnacha-anamnacha 

第四变格法：
aiste(文章)-aiste-aistí-aistí
baile(村庄)-baile-bailte-bailte
teanga(语言)-teanga-teangacha-teangacha

第五变格法：

caora(绵羊)-caorach-caoirigh-caorach

riail(规则)-rialach-rialacha-rialacha
abhainn(河流)-abhann-aibhneacha-aibhneach 

4.形容词的变化
形容词置于名词之后起修饰作用，需同名词的数和格保持一致，形式上主要是在词后加-a和-e，但是有非常多的音变形式。以下仅举一个形容词和名词共同变格的例子。
格  单数 复数
主格 an fear beag na fir bheaga
属格 an fhir bhig  na bhfear beag
an和na是定冠词，fear为“男人”，beag意为“小的” 

形容词比较级构成简单，只需在原级前加níos即可，最高级是在形容词前加is，形容词添加这些小词之后要发生词首音变。例如：
áilann美丽-níos áille-is áille
deacair难-níos deacra-is deacra
éasca简单-níos éasca-is-éasca

一部分形容词变化不规则
beag小-níos lú-is lú
olc坏-níos measa-is measa

 

5.数词
基数词(1-10)：a haon, a dó, a trí, a cúig, a sé, a seacht, a hocht, a naoi, a deich
序数词(1st-10th)：céad, dóú, tríú, ceathrú, cúigiú, séú, seachtú, ochtú, naoú, deichiú

 

6.代词
6.1.人称代词(普通式)
1sg. mé 1pl. sinn
2sg. tú/thú 2pl. sibh
3sg. sé/é(阳)，sí/í(阴) 3pl. siad

sé、sí、siad、tú用于句子中作主语，é、í、thú用于宾语。
用例：
Sé ag an deireadh seachtaine í. 他周末见到了她。
Chonaic mé ag an gcluiche thú. 我在赛场上见过你。

(强调式)
1sg. mise 1pl. sinne
2sg. tusa 2pl. sibhse
3sg. seisean他/sise她 3pl. siadsan
用例：
An tusa a mbreitheamh?你是他们的法官吗？
Is mise. 就是我。 

6.2.物主代词
1sg. mo 1pl. ár
2sg. do 2pl. bhur
3sg. a 3pl. a
mo在元音开头的此前写作m'，do在元音开头的词前写作t'。例如：m'athair我的父亲，t'athair你的父亲。
物主代词修饰后面的名词时，名词词首根据人称的不同发生弱化或蚀化。

mo,do,a后面的名词要弱化；其他人称后面的名词要蚀化。例如：

mo dheartháir我的兄弟， do dheartháir你的兄弟；ár ndeartháir我们的兄弟，bhur ndeartháir你们的兄弟。

 

7.动词
7.1.动词概述
爱尔兰语动词主要有现在时、将来是、过去时和习惯性过去时四个时态。有直陈式、命令式、条件式和假定式四种式。动词没有不定式形式，动词原形或者说词典形是命令式单数第二人称。动词有两种变位法，绝大多数动词属规则变化，不规则动词极少。动词变位时，人称时而附着于词干之上，时而游离于词干之外。 

7.2.变位法
第一变位法
有三种类型的动词属于第一变位法：
1）单音节动词：mol表扬，ól喝，bris打破
2）多音节-áil尾动词：sábháil救
3）一小部分-áin/-óil/-úir结尾的动词：tiomáin驾驶，tionóil召集，ceiliúir庆祝
变位例子：
mol的现在时变位
1sg. molaim 1pl. molaimid
2sg. molann tú 2pl. molann sibh
3sg. molann sé/sí 3pl. molann siad

 

第二变位法也分三个小类：
1）多音节-(a)igh结尾动词：ceannaigh买，beannaigh保佑
2）多音节-(a)il/-(a)in/-(a)ir/-(a)is结尾动词(变位时元音丢失)：codail睡，cosain保护，imir玩，inis告诉
3）多音节元音不丢失动词(变位时元音不丢失)：foghlaim学习，freastail参与
变位例子：
beannaigh的现在时变位
1sg. beanaím 1pl. beannaímid
2sg. beannaíonn tú 2pl. beannaíonn sibh
3sg. beannaíonn sé/sí 3pl. beannaíonn siad 

 

7.3.时态
1）过去时：
a.动词词干头音弱化加游离式人称（第一人称复数也有附着式人称）
mol->mhol
1sg. mhol mé 1pl. mholamar/mhol muid
2sg. mhol tú 2pl. mhol sibh
3sg. mhol sé/sí 3pl. mhol siad

 

b.元音或fh-开头的动词词干前加d'再加人称
ól->d'ól
1sg. d'ól mé 1pl. d'ólamar
2sg. d'ól tú 2pl. d'ól sibh
3sg. d'ól sé/sí 3pl. d'ól siad

foghlaim->d'fhoghlaim
1sg. d'fhoghlaim mé 1pl. d'fhoghlaimíomar/d'fhoghlaim muid
2sg. d'fhoghlaim tú 2pl. d'fhoghlaim sibh
3sg. d'fhoghlaim sé/sí 3pl. d'fhoghlaim siad

 

用例：
Thug siad cabhair dom. 他们给了我帮助。
Cheannaigh mé carr nua. 我买了辆新车。
Dúirt mé leo é. 我把它告诉了他们。

 

2）现在时
第一变位法：第一人称单数-aim，第一人称复数-aimid，其他人称均以-ann结尾。
第二变位法：第一人称单数-ím/-aím, 第一人称复数-ímid/-aímid，其他人称均以-íonn/-aíonn结尾。
变位例子：
fan停留
1sg. fanaim mé 1pl. fanaimid
2sg. fanann tú 2pl. fanann sibh
3sg. fanann sé/sí 3pl. fanann siad

 imigh去

1sg. imím mé 1pl. imímid
2sg. imím tú 2pl. imím sibh
3sg. imím sé/sí 3pl. imím siad

 ceannaigh买

1sg. ceannaim mé 1pl. ceannaimid
2sg. ceannaionn tú 2pl. ceanaionn sibh
3sg. ceannaionn sé/sí 3pl. ceanaionn siad

 

用例：
Imrím peil gach lá. 我每天踢足球。
Ceannaím leabhair. 我买书。

 

3）将来时
单音节词干后加-faidh/-fidh再加人称。第一人称复数的词尾是-faimid/-fimid。
glan清扫：
1sg. glanfaidh mé 1pl. glanfaimid
2sg. glanfaidh tú 2pl. glanfaidh sibh
3sg. glanfaidh sé/sí 3pl. glanfaidh siad

 

第二变位法动词加-idh再加人称。第一人称复数的词尾是-imid。
tosaigh开始：
1sg. tosóidh mé 1pl. tosóimid
2sg. tosóidh tú 2pl. tosóidh sibh
3sg. tosóidh sé/sí 3pl. tosóidh siad

 

用例：
Ceannóidh mé an ceann eile. 我要买另一个。
Foghlaimeoimid Gaeilge. 我们将要学习爱尔兰语。

 

4）习惯性过去时：
第一变位法人称：-ainn/-inn, -tá/teá, -adh sé/-eadh sé, -aimis/-imis, -adh sibh, -aidís/idís
第二变位法人称：-ínn, -íteá, -íodh sé, -ímis, -íodh sibh, -ídís
此时态有头音音变，元音及f-开头的动词前加d'。

scríobh写：
1sg. scríobhainn 1pl. scríobhaimis
2sg. scríobhtá 2pl. scríobhadh sibh
3sg. scríobhadh sé/sí 3pl. scríobhaidís

buail敲击：
1sg. bhuailinn 1pl. bhuailimis
2sg. bhuailteá 2pl. bhuaileadh sibh
3sg. bhuaileadh sé/sí 3pl. bhuailidís

 

第二变位法：
gortaigh弄伤：
1sg. ghortaínn 1pl. ghortaímis
2sg. ghortaíteá 2pl. ghortaíodh sibh
3sg. ghortaíodh sé/sí 3pl. ghortaídís

 

用例：
Cheannaínn leabhair. 我过去经常买书。

 

5）习惯现在时：
第一变位法人称：-aim/im, -ann/eann tú, -ann/eann sé, -aimid/imid, -ann/eann sibh, -ann/eann siad
第二变位法人称：-aím/ím, -íonn tú, -íonn sé, -aímid/ímid, -íonn sibh, -íonn siad
例子：
mol:
1sg. molaim 1pl. molaimid
2sg. molann tú 2pl. molann sibh
3sg. molann sé/sí 3pl. molann siad

ceannaigh:
1sg. ceannaím 1pl. ceannaímid
2sg. ceannaíonn tú 2pl. ceannaíonn sibh
3sg. ceannaíonn sé/sí 3pl. ceannaíonn siad

此时态的变位基本上和现在时相同，唯第一人称不用游离人称mé。形态上有较大差异的是系动词bí，它的现在时与习惯现在时不同。
现在时：táim, tá tú, tá sé, táimid, tá sibh, tá siad
习惯现在时：bím, bíonn tú, bíonn sé, bímid, bíonn sibh, bíonn siad

习惯现在时用来表达有规律的行为。
用例：
Bím sa bhaile gach tráthnóna timpeall a sé a chlog.
我每晚六点左右在家。

8.介词

爱尔兰语介词除了会引起后面的词发生头音音变之外，最特别的地方是。它的介词常与人称结合，融合为特殊的介词。

常用介词与人称融合一览

介词 1sg 2sg 3sg(阳) 3sg(阴) 1pl 2pl 3pl

ag agam agat aige aici againn agaibh acu

ar orm ort air uirthi orainn oraibh orthu

as asam asat as aisti asainn asaibh astu

chuig chugam chugat chuige chuici chgainn chugaibh chucu

de díom díot de di dínn díbh díobh

do dom duit dó di dúinn daoibh dóibh

faoi fúm fút faoi fúithi fúinn fúibh fúthu

ionsar ionsorm ionsort ionsair ionsuirth ionsorainn ionsoraibh

ionsorthu

ag在哪里， ar在上， as出，chuig至，de从，do到，faoi在下面，ionsar到

用例：

Chuirtí litreach chuchu. 那些信曾经都是寄给他们的。

Inis dom cad a tharla. 告诉我发生了什么。

Mholadh a haintín leabhair di. 她姨妈曾经常给她介绍一些书。