案头菖蒲|私享艺术

http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/700d4a2a7150dbf3daba813b7cc93690.png
一壶茶、一缕香、一床琴、还有一盆菖蒲,是文人雅士的最爱。其中,菖蒲以其“耐苦寒,安淡泊”、“不假日色,不资寸土,清逸俊秀,挺拔如碧,具山林之气,无富贵之态。”的特点脱颖而出。
菖蒲,一名菖斀,一名尧韭。生于池泽者泥菖也,生于溪涧者水菖也,生水石之间者石菖也。它是我国传统文化中可防疫驱邪的灵草,与兰花、水仙、菊花并称为“花草四雅”。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/9d36cadcf120c7715ad5e87c27a3f8ca.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/18bc70ae9ad51965f9bee1c6ec4f0768.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/d74adbb697e87da7060a9a869e01e002.png
明代王象晋《群芳谱》说:“若石菖蒲之为物,不假日色,不资寸上,不计春秋,愈久则愈密,愈瘠则愈细,可以适情,可以养性,书斋左右一有此君,便觉清趣潇洒。”
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/ddb8638dd9d08da89b1015df28d1d864.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/2c411c0a09a7ed7578bb6795205d2b4e.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/21170b90e4fc4693be5fa826da3b15ea.png
南宋·陆游《菖蒲》
雁山菖蒲昆山石,陈叟持来慰幽寂。
寸根蹙密九节瘦,一拳突兀千金直。
清泉碧缶相发挥,高僧野人动颜色。
盆山苍然日在眼,此物一来俱扫迹。
根蟠叶茂看愈好,向来恨不相从早。
所嗟我亦饱风霜,养气无功日衰槁。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/e8af29201bb9d1db88b005ce0f929c17.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/2a9aa8758c268580c516fdb5b4ac8167.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/18bc70ae9ad51965f9bee1c6ec4f0768.png
明·解缙《菖蒲》
三尺青青古太阿,舞风斫碎一川波。
长桥有影蛟龙惧,流水无声日夜磨。
两岸带烟生杀气,五更弹雨和渔歌。
秋来只恐西风恶,销尽锋棱恨转多。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/d1bae2e1f9ba4e541d7d85302d37bb12.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/d89db462a126d14d2891b8590243b8f2.png
古人云:
“清气出风尘以外,
灵机在水石之间。”
此为静品,此为寿品,
玩者珍惜,维以观德。
菖蒲的味道清新,
有种乡野之气,
吸入腹中不觉一阵清气上扬。
此外,古代文人伏案读书作文,同样有损耗目力之弊,针对这一情况,传统生活中发明了一个很轻巧的对策,那就是在书斋中陈设“蒲石盆”,利用菖蒲叶上的凝露来润泽双目。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/2b1bf57833b9f698a8edf843195dac30.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/738c3a1f3fcbcc9c2b1e8bac61e2bc48.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/56f87eea3ed8e771aafa38c3575521e9.png
近水而植,附石健康。
叶干根湿,喜暖畏寒。
微风避雨,少分更旺。
喜阴怕晒,润露忌霜。
石生偏细,泥种颇壮。
薄施厚灌,勤理剔黃。
碧如翡翠,香沁腑脏。
野逸清气,不宜艳妆。
配石清供,古盆內藏。
素雅天然,最宜文房。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/a66e8edfa50631ed4765e2fe2c2f5cd7.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/4680853415303d4036513672fdcc2d92.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/b85afba42e84f3d9456d7f6e4bfbf3ec.png
用于盆养的菖蒲也被称为“石上菖蒲”、“石菖蒲”,生于水中的石头之上。栽培时无需泥土,在盆里摆几块石头,盛满水,向石上洒些冷米汤,再抛些菖蒲籽,然后把盆子置于阴湿之处,石上就生出条条细叶。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/c1bdde5b55011a365111b65fc68dba6b.png
金农画石菖蒲
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/bc9344c33bfa91f5377432fc0e4d9559.png
吴榖祥
从唐宋开始,石菖蒲这种植物,就走出溪头涧畔,成为文人案头清供。书房,是文人思想翱翔之地,在这里,文人遣心,可传情养气,可涤荡心志,坐拥豪情。十载寒窗苦读,小小陋室一间,竟是文人最温暖最神往的港湾。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/5ac0c262ea5b0dece044cb4db02ab441.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/f724476f99357a5af7393b075d79b535.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/244435cae62cdb57f3b460330f619408.png
文人学习遣心,秉烛夜读,他们是寂寞的。而这种孤寂,也许只有案头的一盆菖蒲,和旁边嶙峋的一方雅石能够理解。静静地陪伴他们、追随他们……
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/ca05266bfb8659e6bb67765b52a59f06.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/d6c9fbef51ee6385e46f14d4470cda2b.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/3a1225cc8e874c6d11c88e47085cde54.png
石,自然至精之气凝结而成,任凭四周春秋更迭,孑然独立在天地之间。菖蒲性喜湿冷,寒冬之际,百草皆枯死,而菖蒲却能“不假日色,不资寸土”的凌寒独立。二者相得益彰。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/ad07230b4f4614ab56456c253cadb9ee.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/3c8d2615dfe449b130f30303144f4860.png
质坚韧、性静默的雅石,与耐苦寒,安淡泊的菖蒲,二者皆因高贵的品格,打动了性情高洁的文人,也因为它们的淡泊韵味,让文人心生向往,而决定把它们从自然中请回家里,供于案头。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/d111fa07b88a852db80e38c8242e61a6.png
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/866ab076b5d32c5c7cb65a3e16abdd05.png
“弹古琴,品普洱,着唐装,听昆曲,燃沉香,习密宗,植菖蒲”,是谓江南七俗。
《群芳谱》记载养菖蒲:”春迟出,夏不惜,秋水深,冬藏密。”文房置菖蒲一二,配以雅石,石有情,草有性,为文人谱一首淡雅之曲,可谓随意拾就巧天成。
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/414596a19e82a3b942242f84850b1135.png
这样一株貌不惊人的野草,
为何能讨天下文人墨客之喜欢?
大概有如下三点,
正如苏东坡所言:
“忍寒苦,安淡泊,
与清泉白石为伍,
不待泥土而生者。”
http://bos.nj.bpc.baidu.com/v1/mediaspot/c50ed6a930d91e59492342a6ab085a42.png