满语语法连载 第五节 满语动词的时
(2013-10-03 20:20:15)
标签:
满语语法连载第五节满 |
满语动词的时
一、判断动词
1、bi manju inu我是满族人。
2、ere mini fiyanggv sarganjui inu这个是我的小女儿。
3、tere oqi mini sain guqu inu他是我的好朋友。
4、tere mini sain guqu他是我的好朋友。
5、tere mini bakqin waka他不是我的对手。
6、tere haha waka他不是男人。
二、一般现在时
一般现在时表示现在发生的动作、情况、状态、和特征,表示经常性、习惯性动作,客观事实和普遍真理。
以动词原形表示,动词词干+mbi
1、simbe hvlambi
2、tere daruhai gvwa niyalma de
aisilambi
3、xun dergi qi
mukdembi
4、na i mumuhu xun be xurdeme
yabumbi
5、bi boo de bi我在家。
三、一般将来时
(一)按照元音和谐律,在动词词干上接缀ra、re、ro来表示。一般将来时句中有uthai时,必用此种形式。此种一般将来时形式也可作为形容动词或动名词使用。
1、bi yabure
2、bi uthai
genere
3、qoro bi jai sini boo de
jidere
4、tere sinde
alara
5、muse uthai
aqara
6、jidere aniya
7、bederere jugvn
de…
8、bithe hvlara
niyalma
9、si genere de bi uthai
dedure
10、tese de adarame gisurere be bi sinde
alambi.
注:几个不规则动词的一般将来时表示形式
jimbi —— jidere
来
jembi —— jetere
吃
(二)用时间名词、时间副词与动词的一般现在时(动词原形)一起构成一般将来时。一般将来时句中有urunakv,其后必用动词原形。
1、qimari bi urunakv
genembi
2、bi ne je i sinde
benembi
3、tere bajime muse de
benjimbi
4、suwe urunakv tubade mimbe
aliyambi.
四、现在进行时
(一)现在进行时表示形式为动词词干+me bi。
1、buda jeme bi
2、besergen de amgame
bi
3、hergen be arame
bi
4、ama guqu i boo de arki omime
bi
(二)其中bi变形为一般将来时形式bisire后,现在进行时可以作为形容词和名词使用。
1、teme bisire
niyalma
2、uqe i dalbade ilime bisire
indahvn
3、jime bisire jugvn
de
4、gala be obome bisire
de
5、simbe kidume bisire de si
jihe
注意:在方言中也有用V+me ilihabi
五、一般过去时
jembi ——jeke
kvbulimbi ——kvbulika
1、sini boo de
genehe
2、bi tubade tere be
sabuha
3、bi tesede ere baita be
donjiha
4、si ainu geli
onggoho
5、ulgiyan be
waha
7、qolgoroko
niyalma
8、girin qi jihe
niyalma
9、minde alaha
baita
10、qoko i umhan banjiha be
saha
11、muse ai jeke be
sarkv
12、sikse jihe jugvnde emu ihan be
sabuha
六、现在完成时
(一)表示动作到现在为止已经完成或刚刚完成,表示发生在过去,但对现在仍有影响的动作或情况,表示对过去发生的动作的强调和肯定语气。其表示方法是在动词一般过去时的基础上接写bi。相当于汉语中的”已经……了”。
1、buda jekebi
2、ama harbin de
genehebi
3、sini gisurehe baita be
ejehebi
4、morin buqehe be sinde
alahabi
5、atanggi yabuha be
onggohobi
(二)表示从过去某时刻开始,持续到现在的动作或情况,并且有可能会继续延续下去。相当于汉语中的”仍然……”的意思。其表示形式为动词词干+fi bi。
1、non manju gisun be taqifi
bi
2、tese sula gisun be gisurefi
bi
3、deo asu bar de efifi
bi
4、ama guqu i boo de arki omifi
bi
七、现在完成进行时
表示某一个动作开始于过去某一时间,一直延续到至今,或将继续延续至将来。类似于汉语中的”一直……着”。
其表示形式为动词的一般过去时+i bi。
1、deo boo de bithe hvlahai
bi
2、tere ulgiyan ujibuhei
bi
3、emu indahvn tubade ilihei
bi
4、bi suwende akdahai
bi
5、sure age nahan de amgahai
bi
八、过去完成时
表示在过去的某个时间或动作以前已经发生的动作或已经存在的状态。相当于汉语中的“曾经……”。
其表示方法是一般过去时+bihe。如果表示强调和肯定的语气,可以在+bihe后继续接写bi即+bihebi。bihebi也可以与前面的一般过去时分开写。
1、bi emu ulgiyan be
ujihebihe
2、bi beging de
genehebihe
3、ere mudan i onggolo bi
jihebihe
4、tese deri ere baita be
donjihabihebi
5、tere i emgi ilan mudan arki omiha
bihebi
九、过去现在时
1、tere aniya, mafa besergen de
dedumbihe.
2、ajigen de bi inu aniya haqin uquri be buyembihe.
小时候,我也喜欢过年节来着
3、si baibi boo de bifi ainambihe
jiye.
4、bi beging de taqiha de, tere kemuni simbe jondombihebi
十、过去将来时
1、jio sehe de uthai jiqi
aqambihe
2、donjimbihe biqi, urgun i doroi aqaname geneqi aqambihe
3、age jugvn de bihe de, uthai okdoqi aqmbihe
阿哥在路上的时候,我就该去迎接了。
4、tere erin de si isinaha be saqi, bi uthai geneqi aqambihe
十一、过去进行时
1、tere erin de bi bithe hvlame
bihe
2、si boo de dosika de bi dere obome
bihe
3、juwan fuwen i onggolo eyun kumun be donjime bihe
4、suwe isinaha de be buda jeme
bihe