标签:
杂谈 |
分类: MSN搬家 |
拉丁文原著说文解字系列(2)
瓦罗
《西庇阿之梦》是西塞罗《论共和国》中的一段文字。由于这段文字描绘了一个虚幻的梦中世界,文字优美,历来文人们都将其单独列出欣赏。众所周知,黄金时代的罗马共和国,是目空一切的。国家的强盛使得其公民逐步丧失古罗马人务实的禀性,开始追逐荣耀。作为哲学家、文学家和曾经的执政官西塞罗还是保持着比较清醒的头脑。他借助历史上著名的军事家、政治家西庇阿的一场梦境,感叹宇宙之不可思议,以及人类自身的渺小;感叹时光之流失,以及荣耀之虚幻。西塞罗认为人间幸福不能永存,唯有理想之国度才是永恒的。令人吃惊的是,声名显赫的西庇阿最后死于亲人之手;能言善辩的西塞罗最终被砍下头颅和双手示众。命运乎?本文共计21自然段。瓦罗试唐言之。此乃自习拉丁文之心得,希望方家批评指正。原文标题
Somnium Scipionis。
[原文]
1. Cum in Africam venissem M. Manilio consuli ad quartam legionem tribunus, ut scitis, militum, nihil mihi fuit potius quam ut Masinissam convenirem regem, familiae nostrae iustis de causis amicissimum. Ad quem ut veni, complexus me senex conlacrimavit aliquantoque post suspexit ad caelum et ‘Grates’ inquit ‘tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, quod, ante quam ex hac vita migro, conspicio in meo regno et his tectis P. Cornelium Scipionem, cuius ego nomine ipso recreor; itaque numquam ex animo meo discedit illius optimi atque invictissimi viri memoria’. Deinde ego illum de suo regno, me de nostra re publica percontatus est, multisque verbis ultro citroque habitis ille nobis consumptus est dies.
1. Cum in Africam venissem M. Manilio consuli ad quartam legionem tribunus, ut scitis, militum, nihil mihi fuit potius quam ut Masinissam convenirem regem, familiae nostrae iustis de causis amicissimum. Ad quem ut veni, complexus me senex conlacrimavit aliquantoque post suspexit ad caelum et ‘Grates’ inquit ‘tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, quod, ante quam ex hac vita migro, conspicio in meo regno et his tectis P. Cornelium Scipionem, cuius ego nomine ipso recreor; itaque numquam ex animo meo discedit illius optimi atque invictissimi viri memoria’. Deinde ego illum de suo regno, me de nostra re publica percontatus est, multisque verbis ultro citroque habitis ille nobis consumptus est dies.
[注解]
cum in Africam venissem M. Manilio consuli ad quartam legionem
tribunus
这里的venissem是过去完成时虚拟式。这是cum从句所要求的。那么cum in Africam
venissem就是当(那个时候,过去完成时动词后面必定跟随时间短语)我来到非洲的时候。M. Manilio
consuli在Manilius担任执政官的时候。下文这类时间短语的解释一概省略。ad quartam
legionem到达第四军团。这里的tribunus是专有名词,解释为护民官。瓦罗的解释其实就是国家级的民意代表。古罗马时代的“三个代表”是斗争得来的。问题是这个单词在这里派什么用场。它是主语我的同位语,我护民官。如果翻译成以护民官的身份,未尝不可,但不符合语法。
ut scitis, militum, nihil mihi fuit potius quam ut Masinissam
convenirem regem
这里的 ut scitis是绝对常用的插入短语,正如你们所知道的。好比英文you
know,汉文“就是/那个”。militum(士兵的)是复数属格,修饰tribunus。拉丁文词序灵活得tribunus
militum(士兵的保护官)被插入语ut scitis活生生拆开。句子nihil mihi fuit
potius很常用,解释为对我来说没有什么更重要的。quam ut后面就是具体什么是更重要的。Masinissam
convenirem regem就是Masinissam regem
convenirem会见Masinissa国王。在这里词序颠倒有没有修饰作用,应该是有的,那就是便于连接具有修饰作用的名词。为避免冗长,将最主要的国王名字最先说出。
familiae nostrae iustis de causis amicissimum
句中的 familiae nostrae是与格,受形容词amicus(友善的)节制。iustis de causis等于de iustis causis(出于完全的理由)。amicissimum是amicus的最高级,显然是修饰regem。短短一句话,词序颠三倒四如此,因此学习拉丁文的困难并不在于可以死记硬背的名词变格和动词变位,而是灵魂的东西。不光是大文豪西塞罗如此,拉丁文作家都会如此。
句中的 familiae nostrae是与格,受形容词amicus(友善的)节制。iustis de causis等于de iustis causis(出于完全的理由)。amicissimum是amicus的最高级,显然是修饰regem。短短一句话,词序颠三倒四如此,因此学习拉丁文的困难并不在于可以死记硬背的名词变格和动词变位,而是灵魂的东西。不光是大文豪西塞罗如此,拉丁文作家都会如此。
[直译]
当我,士兵的保护官,来到非洲第四军团,时在Manilius担任执政官之时,正如你们知道的,对我而言没有(比这)更重要的,(那就是)会见Masinissa国王,(这个)对我们家族出于无数个正当的理由而友善的。