加载中…[ЯҢА]鞑靼语(喀山)简明语法
(2013-04-30 23:06:38)
标签：
塔塔尔语鞑靼语鞑靼斯坦喀山突厥语 |
分类： 语林迷踪 |
1.语言简介
鞑靼语(原语：Татар теле/татарча，俄语：татарский язык，英语：Tatar language)是突厥语族中使用人口较多的语言之一。她是俄罗斯鞑靼斯坦共和国(Татарстан Республикасы)的官方语言之一，在俄罗斯有五百多万使用者，另有一百多万分布于中亚、乌克兰、波兰。属阿尔泰语系突厥语族克普恰克语支。鞑靼语有三种主要的方言，西部方言(мишәр，米沙尔方言)，中部方言(казан，喀山方言)和东部方言(себер，西伯利亚方言)。标准语以喀山方言为基础发展而来。
![[ЯҢА]鞑靼语(喀山)简明语法](//simg.sinajs.cn/blog7style/images/common/sg_trans.gif "[ЯҢА]鞑靼语(喀山)简明语法")
鞑靼语曾使用以阿拉伯字母为基础的文字，之后出现以拉丁字母和基里尔字母为基础的文字，现在网络、报刊、书籍里最常见的文字为基里尔字母。字母表中有几个特殊字母表示特别的发音，如：ә/æ/，җ/ʑ/，ң/ŋ/，ө/ø/，һ/h/。鞑靼语字母表及其发音：
3.元音和谐
鞑靼语的元音和谐律为前后元音和谐，体现在正字上。另有唇部和谐，不体现在文字上。
前元音：ә,е,и,ө,ү
后元音：а,ы,о,у
例子
өй房子-өйдә在房子里-өйләрдә在很多房子里
татар鞑靼人-татарлар许多鞑靼人/鞑靼族-татарларның鞑靼民族的
4.名词
4.1 数
鞑靼语名词复数是根据在名词词干上加相应的词缀。
-除м,н,ң以外的辅音及元音结尾者加-лар/-ләр。如：тел语言-телләр，кул手臂-куллар
-以м,н,ң结尾者加нар,нәр。如：хайван动物-хайваннар, шәм蜡烛-шәмнәр
4.2 格
鞑靼语名词有六个格，其词缀如下：
主格(баш килеш)
无
属格(иялек килеше)
-ның/нең
向格(юнәлеш килеше)
-га/гә/ка/кә
宾格(төшем килеше)
-ны/не
从格(чыгыш килеше)
-дан/дән/тан/тән
位格(урын-вакыт килеше)
-да/дә/та/тә
变格列举：
变格用例
-主格
Ул бик көчле иде. 他长得很壮实。
Кояш җиргә яктылык һәм җылылык бирә. 太阳给地球带来了光和热。
Мин сез әйткәнчә эшләрмен. 我应该按照你的话做。
-属格
Тауның күрке-таш, башның күрке-чәч. 山之美在石，头之美在发。
Аюның өне зур, тычканның өне кечкенә була. 狗熊吼声大，老鼠叫声小。
Хәзерге татар теле – татар халкының милли теле, халыкның рухи һәм мәдәни хәзинәсенең бер чагылышы. 现代鞑靼语是鞑靼人的民族语言，民族之魂以及文化财富之一。
-向格
Бу китапны өч сумга алдым. 我花四块钱买了这本书。
Дустымга ярдәм күрсәттем. 我帮了朋友一把。
Әби безгә кичләрен әкиятләр сөйлә торган иде. 奶奶曾今每天晚上都给我们讲故事。
-宾格
Бу мәкаләне син әлбәттә укып чыгарга тиешсең. 你务必要读这篇文章。
Бүген без бу яңгырны көтмәгән идек. 今天我们没有料到这场雨。
Мин аны күзләреннән таныдым. 我通过他的眼睛认出了他。
-从格
Урманнан авылга кадәр дүрт километр. 从树林到村子有四公里。
Өйләр агачтан, таштан һәм бетоннан салыналар. 房子由木料、石材和混凝土修建而成。
Мин бу кешедән тарсынам. 我为这个人感到羞愧。
-位格
Балыклар суда яшиләр. 鱼在水里生活。
Төрле елларда күп атаклы галимнәр эшләгәннәр. 人群中许多人曾是有名的科学家。
Казанда нинди тарихи урыннар бар? 在喀山有哪些历史名胜？
3.3.领属性人称
领属性人称即表示“某人的……”
我
-ым/ем/м
你
-ың/ең/ң
他
-ы/е/сы/се
我们
-ыбыз/ебез/быз/без
你们
-ыгыз/егез/гыз/гез
他们
-лары/ләре
例子：
тел语言：телем, телең, теле, телебез, телегез, телләре
таш石头：ташым, ташың, ташы,ташыбыз, ташыгыз, ташлары
гаилә家庭：гаиләм，гаиләң，гаиләсе，гаиләбез，гаиләгез，гаиләләре
当领属性词缀同数、格词缀连用时位于两者之间，例如：кул-лар-ым-ны=手臂-复数-领属-格=把我们的手臂
4.代词
4.1人称代词
人称代词的变格如下：
格
我
你
他
我们
你们 他们
主
мин
син
ул
без
сез
алар
属
минем
синең
аның
безнең
сезнең
аларның
向
миңа
сиңа
аңа
безгә
сезгә
алага
宾
мине
сине
аны
безне
сезне
аларны
从
миннән
синнән
аннан/аңардан
бездән
сездән
алардан
位
миндә
синдә
анда/аңарда
бездә
сездә
аларда
4.2指示代词
指示代词变格如下：
格
这
那
这些 那些
主
бу
шул
булар
шуллар
属
моның
шуның
буларның
шулларның
向
моңа
шуңа
буларга
шулларга
宾
моны
шуны
буларны
шулларны
从
моннан
шуннан
булардан
шуллардан
位
монда
шунда
буларда
шулларда
5.形容词
形容词有级的变化，比较级在词干上加-рак/рәк，最高级在原形前加иң。
例子：
матур美-матуррак较美-иң матур最美
ак白-акрак较白-иң ак最白
аяз明亮-аязрак较明亮的-иң аяз最明亮的
6.数词
1)基数词（1~10）：бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз,ун
2)序数词（1st~10th）：беренче, икенче, өченче, дүртенче, бишенче, алтынчы, җиденче, сигезенче, тугызынчы, унынчы
7.动词
7.1 动名词
鞑靼语动名词有如下两种形式：
1）-у/ү：сөйләү说,укыу读
2）-мак/мәк：сөйләмәк说, укымак读
7.2 不定式
–ырга/ергә/рга：сөйләргә说, укырга读
7.2 动词的人称
1）第一套
1sg -м
2sg
-сың/сең
3sg 零
1pl
-быз/без
2pl
-сыз/сез
3pl
鞑靼语(原语：Татар теле/татарча，俄语：татарский язык，英语：Tatar language)是突厥语族中使用人口较多的语言之一。她是俄罗斯鞑靼斯坦共和国(Татарстан Республикасы)的官方语言之一，在俄罗斯有五百多万使用者，另有一百多万分布于中亚、乌克兰、波兰。属阿尔泰语系突厥语族克普恰克语支。鞑靼语有三种主要的方言，西部方言(мишәр，米沙尔方言)，中部方言(казан，喀山方言)和东部方言(себер，西伯利亚方言)。标准语以喀山方言为基础发展而来。
鞑靼斯坦象征——Ак Барс“雪豹”
2. 文字和发音鞑靼语曾使用以阿拉伯字母为基础的文字，之后出现以拉丁字母和基里尔字母为基础的文字，现在网络、报刊、书籍里最常见的文字为基里尔字母。字母表中有几个特殊字母表示特别的发音，如：ә/æ/，җ/ʑ/，ң/ŋ/，ө/ø/，һ/h/。鞑靼语字母表及其发音：
3.元音和谐
鞑靼语的元音和谐律为前后元音和谐，体现在正字上。另有唇部和谐，不体现在文字上。
前元音：ә,е,и,ө,ү
后元音：а,ы,о,у
例子
өй房子-өйдә在房子里-өйләрдә在很多房子里
татар鞑靼人-татарлар许多鞑靼人/鞑靼族-татарларның鞑靼民族的
4.名词
4.1 数
鞑靼语名词复数是根据在名词词干上加相应的词缀。
-除м,н,ң以外的辅音及元音结尾者加-лар/-ләр。如：тел语言-телләр，кул手臂-куллар
-以м,н,ң结尾者加нар,нәр。如：хайван动物-хайваннар, шәм蜡烛-шәмнәр
4.2 格
鞑靼语名词有六个格，其词缀如下：
主格(баш килеш)
属格(иялек килеше)
向格(юнәлеш килеше)
宾格(төшем килеше)
从格(чыгыш килеше)
位格(урын-вакыт килеше)
变格列举：
变格用例
-主格
Ул бик көчле иде. 他长得很壮实。
Кояш җиргә яктылык һәм җылылык бирә. 太阳给地球带来了光和热。
Мин сез әйткәнчә эшләрмен. 我应该按照你的话做。
-属格
Тауның күрке-таш, башның күрке-чәч. 山之美在石，头之美在发。
Аюның өне зур, тычканның өне кечкенә була. 狗熊吼声大，老鼠叫声小。
Хәзерге татар теле – татар халкының милли теле, халыкның рухи һәм мәдәни хәзинәсенең бер чагылышы. 现代鞑靼语是鞑靼人的民族语言，民族之魂以及文化财富之一。
-向格
Бу китапны өч сумга алдым. 我花四块钱买了这本书。
Дустымга ярдәм күрсәттем. 我帮了朋友一把。
Әби безгә кичләрен әкиятләр сөйлә торган иде. 奶奶曾今每天晚上都给我们讲故事。
-宾格
Бу мәкаләне син әлбәттә укып чыгарга тиешсең. 你务必要读这篇文章。
Бүген без бу яңгырны көтмәгән идек. 今天我们没有料到这场雨。
Мин аны күзләреннән таныдым. 我通过他的眼睛认出了他。
-从格
Урманнан авылга кадәр дүрт километр. 从树林到村子有四公里。
Өйләр агачтан, таштан һәм бетоннан салыналар. 房子由木料、石材和混凝土修建而成。
Мин бу кешедән тарсынам. 我为这个人感到羞愧。
-位格
Балыклар суда яшиләр. 鱼在水里生活。
Төрле елларда күп атаклы галимнәр эшләгәннәр. 人群中许多人曾是有名的科学家。
Казанда нинди тарихи урыннар бар? 在喀山有哪些历史名胜？
3.3.领属性人称
领属性人称即表示“某人的……”
我
你
他
我们
你们
他们
例子：
тел语言：телем, телең, теле, телебез, телегез, телләре
таш石头：ташым, ташың, ташы,ташыбыз, ташыгыз, ташлары
гаилә家庭：гаиләм，гаиләң，гаиләсе，гаиләбез，гаиләгез，гаиләләре
当领属性词缀同数、格词缀连用时位于两者之间，例如：кул-лар-ым-ны=手臂-复数-领属-格=把我们的手臂
4.代词
4.1人称代词
人称代词的变格如下：
格
主
属
向
宾
从
位
4.2指示代词
指示代词变格如下：
格
主
属
向
宾
从
位
5.形容词
形容词有级的变化，比较级在词干上加-рак/рәк，最高级在原形前加иң。
例子：
матур美-матуррак较美-иң матур最美
ак白-акрак较白-иң ак最白
аяз明亮-аязрак较明亮的-иң аяз最明亮的
6.数词
1)基数词（1~10）：бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз,ун
2)序数词（1st~10th）：беренче, икенче, өченче, дүртенче, бишенче, алтынчы, җиденче, сигезенче, тугызынчы, унынчы
7.动词
7.1 动名词
鞑靼语动名词有如下两种形式：
1）-у/ү：сөйләү说,укыу读
2）-мак/мәк：сөйләмәк说, укымак读
7.2 不定式
–ырга/ергә/рга：сөйләргә说, укырга读
7.2 动词的人称
1）第一套
1sg
2sg
3sg
1pl
2pl
3pl